– Аэропорт үлэһиттэрин оҕолоро сылдьар саадтарын буфетыгар бөлүүн киирэ сылдьыбыттар. Биһиги бара сырыттыбыт. Түннүгүнэн киирбиттэр. Таһырдьа түннүк анныгар оҕолор суоллара элбэх. Онон эһиги килиэпкитин былдьаһар отой былааммыт суох, бэйэбит да киэнэ сөп оҥортуох курдук. Баран дьарыктаныҥ, – диэн дьаһайдылар. Ыстаарсайбын Речкунованы кэтэспэккэ эрээри, онно бардым.
Түүн кыратык кыраһалаабыт этэ. Мин сатыы тиийиэхпэр диэри күн сардаҥалара, сир да сылаас буоллаҕа, сиигин эрэ хаалларбыттар. Тас түннүгү ылан сиргэ уурбуттар. Ис түннүк, таһырдьаттан көрдөххө, хаҥас өттө иһирдьэ анньыллан, кыратык аһаҕас турара. Түннүк аттыгар туох да суола-ииһэ хаалбатах, мал-сал баара көстүбэт.
Уоруйах туох эмит суолу хайаан да хаалларыахтааҕын чопчу билэрим. Ону булуохха эрэ наадата. Түннүгүнэн тахсарыгар таҥаһын тоһоҕоҕо таарыйбыт, өстүөкүлэҕэ тарбаҕын суолун хаалларбыт буолуохтаах. Түннүк аттыгар ыксалга ону-маны умнуон, алҕаска тугу эмэ түһэриэн да сөбө. Кичэйэн көрдүм да, тугу да булбатым. Тарбах суола баара көстүбэт, арааһа, чараас үтүлүктээх «үлэлээбиттэр» быһыылаах.
Буфет оҕо саадын иһигэр баара. Саад оҕо саҥатынан туолбут этэ. Буфет аана сабыылаах, ыйанар күлүүһүнэн хатанан турара. Буфетчицаны ыҥыттардым. Ол бириэмэҕэ кэрэһиттэри буллум. Төрөлкөй нуучча дьахтара тиийэн кэллэ:
– Ити оҕолор миигин ночоокко тэбэр буоллулар, – дьахтарым оҕолору буруйдаабытынан кэллэ.
– Оҕолор киирэ сылдьыбыттарын ити эн хантан биллиҥ? – диэн интэриэһиргээтим.
– Саад үлэһиттэрэ кэпсээтилэр. Сарсыарда кэлбиттэрэ, түннүк анныгар оҕолор суоллара элбэҕэ үһү. Кинилэр милииссийэҕэ тыллаабыттар. Эһиги дьоҥҥут хаарга оҕолор суолларын көрбүттэр үһү. Тутатына кэлбитиҥ буоллар, бэйэҥ да көрөн итэҕэйиэ этиҥ.
– Уонна өссө кимиэхэ күлүүс тыла баарый? – бэйэбитин буруйдуох курдук тылласпытын иһин быһа түһэн ыйыттым.
– Суох, миэхэ эрэ баар. Ол күлүүс тыла туохха нааданый, түннүгүнэн киирбиттэрэ көстөн турар буолбат дуо?
– Бэрээдэгэ оннук. Кэрэһиттэр кэлэн чугастан күлүүһү көрүҥ эрэ, – хас да буолан сирийэн көрдүбүт. Аһылла сылдьыбыт сибикитэ биллибэт. Боробуойа бүтүн. Бэчээтэ эмиэ алдьамматах.
– Аанынан уоруйах киирбэтэҕэр бары сөбүлэһэр инигит? Барыта бүтүн курдук буолбат дуо? Чэйиҥ, ааны аһан иһирдьэ киириэҕиҥ, – диэн хамаанда биэрдим.
Хоско киирээппитин кытта уоруйах киирэ сылдьыбыта харахха тутатына быраҕыллар: суулаах кэмпиэттэр, кэнсиэрбэлэр, соктаах иһиттэр муостаҕа ыһыллыбыттар. Киһи саарбахтыыра туох да суохха дылы. Онуоха эбии буфетчица хаама сылдьан:
– Манан билииккэ сакалааттар кыстанан турбуттара. Оо, манан суулаах кэмпиэттэр бааллара… – диэн айманан сүппүт малларын кураанах оннуларын көрдөртөөтө.
Кырдьык кыһыылаах дьыала дии… Үлэлиигин-үлэлиигин да, түмүгэ ити баар… «Хайалара сырытта буолла?.. Били соторутааҕыта ас маҕаһыыныгар киирэ сылдьыбыт оҕолор буоллахтарына да көҥүллэрэ…» – төбөм иһигэр араас сабаҕалааһыннары эргитэ санаатым.
– Таһырдьа тымныы, саба таарыйа түннүктэн саҕалыаҕыҥ, – диэт биир кэрэһиккэ таҥас миэтэрэни туттаран кэбистим. Бэйэм көрүү боротокуолун ылан суруйбутунан бардым.
– Хос уҥа өттүгэр 120½70 сэнтимиэтир кээмэйдээх икки хос түннүктээх. Ис түннүк таһыттан, уҥа өттүттэн күүскэ анньыллан холуода ортотугар сааллыбыт 7-лээх тоһоҕону токуруппут. Ол тоһоҕо сэлээппэтэ араама ойоҕоһугар харахха быраҕыллар саҥа суолу хаалларбыт. Түннүк арааматын уонна холуодатын икки ардыгар 12,5 сэнтимиэтир кэтиттээх уһун синньигэс хайаҕас үөскээбит. Түннүк аннынан 137½16 кээмэйдээх түннүк сэҥийэтэ баар. Маҥан кыраасканан сотуллубут. Түннүк сэҥийэтигэр ситэ иһиллибэтэх чэйдээх 10½ 8 кээмэйдээх чааскы турар. Аһыллыбыт түннүк аһаҕас өттүттэн 31 сэнтимиэтирдээх сиргэ арааматыгар сыстан турар. Чааскы түгэҕэ түннүк сэҥийэтиттэн түһэрдии 3 см салгыҥҥа ыйанан турар, – диэн кэрэһит эттэҕин аайы суруйан истим.
«Бэйи эрэ, түннүгү аспыттарыгар чааскы арааманы кытта бииргэ барсыбыт. Бачча кыра хайаҕаһынан хайдах киирбиттэрэй?!» диэн санаа күлүм гынна.
– Кэрэһиттэр көрүҥ эрэ, түннүк хайаҕаһа кыараҕас баҕайы дии, – суруйарбын тохтотон дьонум диэки хайыстым.
– Кыһыл оҕо да төбөтө батыа суох буолбат дуо, – кэрэһитим, кээмэйдээн көрөн баран саҥа аллайда.
– Тахсан баран саптахтара дии, – буфетчица миэхэ таарыччы өй угардыы өс-саҕа буола түстэ. «Кырдьык да» диэбиттии дьон саҥата суох бардылар.
– Көр эрэ, оччоҕо тоҕо чааскы түспэтэҕэ буолуой? – ыйан, буфетчицаҕа көрдөрдүм.
Дьахтарым маҥнай өйдөөбөтө быһыылаах. Онтон сирэйэ улам кытардар кытаран буспут хаптаҕас курдук тэтэрэн таҕыста. Саҥа-иҥэ тохтоото. Көрүү боротокуолун суруйан бүтэрээт көрүү кыттыылаахтарыгар илии баттаттым. Бу боротокуол дьыала аһыллыытыгар сүрүн оруолу ылыахтааҕын тута сэрэйдим.
– Чэ, ааҥҥын хатаа, бэчээттээ. Биһиэхэ баран быһаарсар буоллубут. Кэрэһиттэр, көмөҕүт иһин махтал, – илии тутуһан араҕыстыбыт.
Милииссийэҕэ тиийэн холуобунай ирдэбил иниспиэктэригэр Коля Сагайдакка көрүү боротокуолун биэрдим уонна дьыала сүнньүнэн