BİRİNCİ HİSSƏ
BİRİNCİ FƏSİL
Günorta idi; kölgələr qısalıb düz ayaq altına düşmüşdü. Üçbucaq bağın yanındakı birmərtəbəli evin küçəyə açılan qapısı ağzında boylu-buxunlu, enlikürəkli, hərbi geyimli bir adam ayaq saxladı. Sarıya çalan seyrək qaşları altında parlayan xırda, qonur gözləri qıyılan bu adamın sifəti də uzunsov idi. Üzündəki dəngil-düngül qara çillər altından axan tər damcıları arasında düyüyə qarışmış sılıf dənələri təki görünürdü. Balaca çamadanını sağ ayağının yanında yerə qoyub əlini zəngə sarı uzatdı. Zəng səsi dalğa-dalğa titrəyib eşidiləndə, elə bil, onun da ürəyi içərisində əsim-əsim əsdi.
“Görəsən evdədir?” Yarım saat bundan qabaq təyyarə meydanında avtobusa minəndən ta şəhərə gələnə qədər, yol uzunu dəfələrlə öz-özünə soruşduğu sualı indi sanki qırmızı rəngli qapıdan, ağ düyməli zəngdən xəbər alırdı. Əlini düymədən çəkdi, səs əriyib havada yox oldu; o, bütün varlığı ilə qulaq kəsilərək dinlədi.
– Kimdir?
Qapı ağzında dayanan adamın dodaqları təbəssümdən aralandı, ürək çırpıntısı ilə cavab verdi:
– Mənəm, Gülü, aç!
– Əqdəm?.. Sənsən?!
Qapının zəncirli cəftəsi şaqqıldadı. Cəmi bircə, saniyə keçməmiş əyninə qısaqol xalat geymiş Gülmirə bu gözlənilməz gəlişdən nə edəcəyini bilməyərək boynunu azca yana əyib, özünü itirmiş halda astanada görünəndə Əqdəmin iki ay çətinliklə dözdüyü əzablı ayrılığın ağrı-acısı ürküdülmüş sığırçın kimi harasa uçub getdi… Ayrılıq təkcə əzab vermirmiş, ayrılıq həm də ürəkdəki məhəbbətdən şölələri ərşə dirənən bir məşəl yandırırmış. Bu həqiqəti ayrılıq günlərində hiss edən, burda qapının ağzında dərindən dərinə dərk eləyən Əqdəm ömür-gün yoldaşının qumral saçlarına, uşaq gözləri kimi saf və məsum gözlərinə, nazik dodaqları arasından görünən yaraşıqlı dişlərinə, qar kimi xalatından seçilməyən qollarına, dolu mütənasib bədəninə baxa-baxa yerindəcə donaraq, elə bil evə girməyi unutmuşdu.
– Gəl içəri, yoxsa yenə qapıdan qayıdıb gedəcəksən? Keçən dəfəki kimi…
Gülmirə kənara çəkilib yol verdi. Nəfəsləri bir-birinə toxunanda ürkək-ürkək baxışdılar. Sonra doluxsunmuş Gülmirə, başını ərinin enli sinəsinə qoyub ona sığındı. Əqdəm Gülmirənin saçlarından öpdü…
…Gülmirəgil o vaxt üzbəüzdəki binada yaşayırdı. Əqdəmin otağından onların evinin içi aydın görünürdü. Onda Əqdəm bu evi təzə kirayələmişdi. Tək olurdu. Özü də az-az gəlib gedirdi. Bir də görürdün üç-dörd ay yoxdu. Gəlirdi, iyirmi gün, bir ay qalırdı. O vaxt universitetin dördüncü kursunda oxuyan Gülmirə tül pərdəli pəncərə qabağında dərslərinə hazırlaşarkən cavan təyyarəçi oğlana gözucu fikir verirdi. Əvvəlcə bu adicə maraqdı, xüsusi geyiminə, sünbül haşiyəli papağına, ulduzlu poqonlarına maraqdı. Günlər, həftələr, aylar keçdikcə qız bu boylu-buxunlu oğlanı öz qanadlı təyyarəsində buludların arasında uçan təsəvvür etməyə başladı. Təsəvvür elədikcə özü də göylərə qalxır, ilk vaxtlar bir sərnişin kimi, sonralar təyyarə sürən oğlanın ən yaxın adamı təki onun öz kabinəsində, yanında otururdu. Gündüzlər günəşə doğru, axşamlar isə ay və ulduzlar səltənətinə uçur, yerə enmək istəmirdi. Bu zaman oxuduğu kitab ehmalca qatlanır, dizinin üstünə düşür, öyrəndiyi şeylər beynində bir-birinə qarışıb əriyirdi…
Əqdəmi pəncərə qabağında, ya küçədəki skamyada oturan görəndə Gülmirə səbəbini anlamadan sevinir, qeyri-iradi pianonun arxasına keçərək ürəyini, varlığını çulğalayan bu naməlum sevinci barmaqlarından pianonun şirmayı dilləri üzərinə axıdırdı. Oğlan deyəsən, nə o səsi eşidir, nə də piano çalan qızın üzünü görməyə can atırdı. Küçədə rastlaşanda, üzbəsurət gələndə Əqdəmin arxayın, ağayana hərəkətində heç bir dəyişiklik hiss olunmazdı. Gülmirə isə çaşırdı, yerişini itirirdi, bu zəifliyindən qızarırdı. Sonra özünü möhkəmcə danlayırdı. Bir də onu görəndə şax keçəcəyinə, onun varlığını belə hiss eləməyəcəyinə söz verirdi. Ancaq…Bacarmırdı, bacarmırdı.
Yox, bu, uzun müddət belə qalmadı. Gülmirənin yanağındakı qızartıları, dolaşan qıçlarını, yanan barmaqlarını, pianonun od tutan dillərini görməmək, eşitməmək mümkün deyildi. Musiqinin sehrli cazibəsi Əqdəmi yavaş-yavaş pəncərə qabağına gətirdi. Qız çaldıqca sanki o, xəyala dalıb dincəlir, ürəyində baş qaldıran həzin, həlim duyğuların şirinliyindən məst olurdu.
Gülmirənin anası Xatın arvad qızında yaranan dəyişikliyi, qonşu oğlanın pəncərəsinə çox baxdığını, dəftər-kitabdan soyuduğunu çoxdan duymuşdu. Ananın ürəyini nigarançılıq üzməyə başlamışdı. Bir dəfə piano arxasında oturub konsert zalında çalanlar kimi, “qabıqdan çıxan” qızının yanına gəlib, əlini onun çiyninə qoyaraq demişdi.
– O oğlan evə gələndən-gələnə sən yaman çalırsan, a qızım! Ayrı vaxt çalmaq heç yadına da düşmür…
Gülmirə qızarmışdı.
– Çaşıb vurularsan a, bu uçağan oğlana! Sən yaşda qızlar bir az…
Gülmirə “Yox” mənasında başmı tərpətmişdi.
– Ağlını yığ başına, qızım. Bil ki, ondan sənə ər olmaz!..
Gülmirə özü də bilmədən soruşdu:
– Niyə ki?
– Ona görə ki, onun bir ayağı göydə, bir ayağı yerdədi, qız! Indiki zəmanədə də kişi olan kəs gərək arvadının, uşağının yanında olsun, yoxsa ayrı cür daha bu nə kişilikdir?!
Gülmirə ayağa durmuşdu, ipək donunu xışıldada-xışıldada o biri otağa keçərkən:
– Mən hələ heç kəsə ərə getməyə hazırlaşmıram, ana, – demişdi. – Gedəndə də… – sözünü yarımçıq kəsmişdi, “…özüm bilərəm” sözünü dilinə gətirməsə də, Xatın arvad onun nə demək istədiyini başa düşmüşdü.
Oğlan deyəsən iş yerini dəyişmişdi, çünki hər axşam evə gəlir, oğrun-oğrun qızgilin pəncərəsinə baxırdı. Qız isə oğlanın ürəyinə od saldığını başa düşüb, onu dilləndirmək istəyirmiş kimi, qəsdən görünmürdü. Lakin qızın da səbri tükəndi, axır ki, bir dəfə pəncərənin qabağında dayandı. Oğlana sarı baxanda çoxdan bəri darıxmış Əqdəm əlini havada gəzdirə-gəzdirə barmaqlarını tərpətdi: “Çal!” Qız başa düşdü, gülümsündü, bunu gözləyirmiş kimi, pianonun arxasına keçdi, çaldı. Bu hadisədən sonra onların arasında sözsüz-söhbətsiz bir ünsiyyət yarandı. Hər ikisinə bir şey aydındı: sevirlər, bu onu, o bunu!
Rastlaşanda salamlaşırdılar, qız qızarırdı, oğlan uçunurdu.
Oğlanın oturuşuna, duruşuna göz qoyan Xatın arvad qonşusu Maşa xalaya demişdi:
– Yaxşı oğlandı, ancaq hayıf ki, sənəti bir sənət deyil.
Maşa qarı öz kirayənişini haqqında arvada bildiklərini danışmışdı: “Ucqar bir dağ kəndində anadan olub. Əvvəllər şair olmaq istəyirmiş, sonra təyyarəçilik məktəbinə girib…”
Bir dəfə Əqdəm eşitdi ki, Gülmirəgilə haradansa elçi gəlib, qız, ata-anasının bütün təkidinə baxmayaraq, rədd cavabı verib. Bu xəbər Əqdəmi tələsdirdi. Atasını, anasını ismarlayıb rayondan gətirtdi. Qızı onlara göstərdi, evlənmək istədiyini bildirdi.
Elçilər qız qapısına iki dəfə getdilər. Çox söz-söhbətdən, çək-çevirdən sonra, nəhayət, qızın valideynləri razılıq verdilər.
Gülmirə sonuncu kursda oxuyanda, Səadət sarayında toyları oldu. Ancaq toydan on gün sonra, Xatın arvadın dili ilə desək, müsibət üz verdi: hardansa teleqram gəldi, Əqdəmi təcili çağırdılar. Getməyə bilməzdi. Qulluq əmri idi. Gülmirəni on günün gəlnini göz yaşları boğdu.
– Öz cəzasıdır, canı çıxsın! – deyə Xatın arvad əsib-coşdu, – Çox da deyirdi gərək verməyəydik. Görmürdük?! Beynimizi