Qu quşunun yuvası. Talib İbrahimov

title>

      Həmin gün mən vərdiş elədiyim kimi günəş doğ-mamışdan xeyli əvvəl yuxudan oyandım. Səssizcə otaq-dan sivişib çıxdım, hiss olunmadan dəhlizlə keçib, qapı-nı ehtiyatla taybatay açaraq, təbiətin səsləri ilə gicəllən-miş halda artırmada donub qaldım. Gah tez-tez, həris-liklə, gah da tədricən yalnız uzaqdan nəvazişlə və ismət-lə bir-birinə toxunaraq, gah da yenidən bir-birinə to-xunmağa tələsərək, təlaşla, bütün gücləriylə budaqları gövdədən qoparmaq ehtirasıyla alışıb yanaraq, yarpaq-lar ağaclarda lərzəyə gəlir, otlar güclə eşidiləcək tərzdə, nəfəsini tutaraq xışıldayır, sərçələr şənlənərək səsləri gəldikcə şirin-şirin və fədakarcasına cikkildəşirdilər.

      İlahi, bəlkə də mən sübhdən oyanıb, otağın darıs-qallığından göyün hüdudsuzluğunun altına çıxmaq və artırmada bir anlığa günəş şəfəqləri kimi parlaq sevinclə donub qalmaqdan ötrü yaşayıram. Yalnız bir anlığa. Sonra isə səslərin müxtəlifliyi, səslərin çoxluğu, günəşin ovsunlayıcı hərəkəti və günün sakitcə sona çatması. Sonra isə mənim sabaha qədərki boz, fərəhsiz həyatım. Mən gərginliklə dartınmış boynumu fırlayıb sərçələri təqlid eləyərək cikkildədim. Əlbəttə, mənim səssiz ürə-yim və boğazım yalnız yeməyi içəri ötürmək üçün yara-dılıb, daha səs çıxartmaq üçün yox, amma sübhün bol səslərinə öz səsini qatmağı təsəvvür eləmək necə də şi-rindir. Əgər kimsə mənim gücsüz gücənmələrimi görər-sə gülməli görünməyim deyə özümü cuşə gətirmədim. Mən sadəcə gülümsədim – mənə belə yaxşı idi.

      Arxacı açdım, gecə ərzində yorulub əldən düşmüş qoyunlar həyətə səpələndilər. Mən onları dağın ətəyinə doğru qovdum, adəti üzrə çoban ordan sürünü otlağa aparırdı.

* * *

      Balaca təpənin üstündə iki qoca oturmuşdu, yanla-rında qoyunlar otlayırdı. Onlar da sürünü gözləyirdilər. Həmişə olduğu kimi gözlərini mənə zillədilər. Mən baş əydim, baxışlarımı endirdim, onların bütün sonrakı da-nışıqlarını eşitməyə məhkum edilmiş halda gözləyirdim.

      – Salam, əzizim! – qocalardan biri cavab verdi.

      – Salam, gözəlçə! – digəri dilləndi.

      – Sən necə də şuxsan!

      – Ona da olmasa, kimə şirin söz lazımdır…

      – Bizim hər birimizə şirin söz lazımdır.

      – Ona məxsusən, – ikinci qoca köks ötürdü.

      – Niyə? – birinci qoca gözlərini qıydı.

      – Onu Allah cəzalandırıb – laldır… Doğrudu, eşi-dir, amma hər halda dərdi böyükdür…

      – Bəs bizim çərənləməyi bacarmağımızın nə faydası var?

      – Sən qəribə adamsan…

      – İnsanların başına bəla öz dillərindən gəlir, – bi-rinci qoca gülümsədi. – Belə ki, yaxşı düşünsən, onun xoşbəxt adam olduğunu görərsən.

      – Sən də belə xoşbəxt olsaydın.

      Birinci qoca sözünü deyərkən çeçəyib öskürdü. Sonra onlar səssizcə oturdular, bəd dillərin insanın başı-na gətirdiyi bəlalar haqqında kədərli xatirələrə daldılar.

      – Mən bilirəm sən onunla niyə mehriban rəftar elə-yirsən, – birinci qoca hiyləgərcəsinə gözlərini qıydı. Gö-rünür revanş hərisliyi onun qocalmaq bilməyən heysiy-yatına rahatlıq vermirdi.

      – Çərənləmə!

      – Bilirəm. Bilirəm, niyə ah çəkirsən… – birinci qoca mənalı tərzdə sözünü uzatdı.

      – Niyə? – ikinci qoca sadəlövhcəsinə soruşdu.

      – Sən onu yoldan çıxartmaq istəyirsən! – ikinci qo-ca qalib halda səsləndi.

      – Ox!.. Utanmaz it!.. Sən necə belə danışa bilər-sən?.. – ikinci qoca hirslə dedi və ayağa qalxaraq kənara çəkilib, nifrətlə tüpürdü.

      Artıq sürü yaxınlaşırdı, çobanın səsi, qırmancının şaqqıltısı eşidilirdi. Mən qoyunlarımı sürüyə qoşdum və evə qayıtdım. Bir-birlərindən bir qədər aralıda dayan-mış qocalar arxamca boylanırdılar.

* * *

      Mən evə yaxınlaşanda qardaşım Qasım yoncanı ça-lırdı. O mənə ötəri gülümsədi, mən də ona. Çardağın altına gedib quru çırpılardan sındırdım, ocağa hazırladı-ğım gözlükləri yığaraq kibriti alışdırdım. Çırpılar alov-lanıb yanmağa başladı.

      Yanan ocağa baxmağı xoşlayıram. Əvvəlcə alışıb yanan çırpılar gücləri tükəndiyindən sanki sönür, amma iki-üç nazik çırpı alovlanır, çırpıların ətrafından qatı tüstü qalxır, sobanın girişini tutur və birdən alov sevin-cək, qarşısıalınmaz bir güclə çatırdayaraq, sarı-qırmızı rəngli dillərini göstərməyə başlayır, hər şeyə qalib gələn əsl alov. Mənə bu proses həmişə nəyisə xatırladır, amma nəyi – başa düşə bilmirəm.

      Birdən ququ quşu quqquldadı. Bir, iki, üç… Sonsu-za qədər.

      Şəfqətlə və qüssəli bir uzaqlıqda sanki əlçatmayan bir müdrikliyin zirvəsindən artıq açılan səhərə şəfəq sa-çan günün reallığında diqqətini cəlb eləməyəcək hansı-sa qüssəli həqiqəti xatırladır. Mən quqquldamağa başla-dım, əvvəlcə cəsarətsiz halda, utanaraq, amma özümü mənasız insanlıq xüsusiyyətlərindən ayırmadan, tədri-cən, alışıb yanaraq, fədakarcasına, bütün varlığımla uç-mağa çalışaraq, cəld, gözəl, lap elə kəsilmiş budaqların arasındakı özünü ifadə eləməyi də elə nəfəs almaq kimi bir xoşbəxtlik hesab edən quşa dönürəm.

      Yəqin ki, kənardan mən ağlını itirmiş birisi kimi görünürəm: yaşı qırxa çatmaq üzrə olan qadın oturub və qatlanmış ayaqlarının üzərində özünü əsdirərək, başı-nı arxaya əyib, ağzını açıb yumur, hələ bir əllərini də quş qanadları kimi yelləyir. Bütün bu zaman ərzində də səsini çıxartmır!..

      Amma neyləmək olar, səsimin tutulması mənim günahım deyil. Kimsə çiynimə toxunur. Boylanıb baxı-ram. Qardaşım arvadı Rəqiyyə gülümsəyərək mənə ba-xır. Onun əlində vedrə var.

      – Qazanı su ilə doldur! – o dedi.

      Mən başımla işarə eləyərək soruşdum: axı nəyə gö-rə?

      – Saçını yu. Sonra paltarlarını dəyiş. Qonaqlarımız olacaq…

      Mən çiyinlərimi çəkdim: bəs bunun mənə nə dəxli?

      – Qonaqlar sənə görə gəlirlər, – Rəqiyyə mənalı tərzdə dedi.

      Onun məni lağa qoyduğunu düşünərək gülümsə-dim. Amma Rəqiyyə mənə qüssəylə baxırdı və deyəsən zarafat eləyənə də oxşamırdı.