Trompie
Omnibus 5
Trompie die vegter
Trompie die krieketspeler
Trompie die filmster
Topsy Smith
Human & Rousseau
Voorwoord
Omtrent 30 kilometer van Johannesburg af, aan die voet van ’n berg, lê die dorpie Kwaggaberg. Mense op pad Gauteng toe jaag vinnig hier deur en dink dit is ’n mooi plekkie, maar darem té afgeleë. Min weet hulle!
As ou inwoners hoor hoe reisigers wat soms in die hotel oornag, smalend praat van Kwaggaberg wat so stil en dood is, skud hulle net kop, kyk veelseggend na mekaar en sê met ’n sug: “Hulle weet nie van Trompie nie …”
l
Hier’s ons weer
Die dorpie Kwaggaberg is sowat veertig kilometer van Krugersdorp af. Dit is ’n pragtige, boomryke plekkie wat aan die voet van ’n bergreeks lê.
Die dorp is die afgelope paar dae nog stiller as gewoonlik, want die kinders is almal besig om vir die eksamen te leer. Dit is byna die einde van die derde kwartaal.
In sy kamer is selfs Trompie ook stil. Sy boeke lê voor hom oop. Dit lyk of hy leer. Hy dink diep na – maar nie oor skoolwerk nie! Nee, hy dink aan die maan. Sy hele sproetgesig is op ’n frons soos hy sit en peins.
Trompie het die oggend in die skool (dit was in die Engelse stillees-periode) ’n artikel in ’n tydskrif gelees, wat beskryf hoe die eerste mense oor ’n paar jaar op die maan sal gaan vakansie hou.
Die artikel was vir Trompie besonder interessant. Dit was die eerste keer in ’n lang tyd dat hy so stil soos ’n muis in ’n Engels-leesperiode was. Hy was nogal jammer toe die onderwyseres die tydskrifte en boeke wat sy vir die kinders uitgedeel het aan die einde van die periode weer inneem.
Hy sit nou oor hierdie artikel en peins. Hy weet hy moet eintlik vir die eksamen leer, maar hy sus sy gewete by die gedagte dat hy die artikel mos in die skool gelees het, so dit is so half en half skoolwerk. En buitendien – daar is mos hier in sy aardrykskundeboek ’n tekening van die aarde en ’n klomp mane daar rondom.
Trompie wonder lank hoekom daar so baie mane om die aarde is en hoekom party aan die een kant swart is, en ander weer aan die ander kant. Uiteindelik kom hy agter die tekening stel net een maan voor – die maan in die verskillende fases. Dit sal darem lekker wees, dink Trompie nou weer en staar droomverlore by die venster uit, om daar doer op die maan te gaan vakansie hou!
Trompie het ’n geweldige verbeeldingskrag en hy gee nou vrye teuels daaraan. Hy sien hoe die ruimtevaarders hom in sy ruimtepak in die reusevuurpyl vasgespe en hom dan vra of alles in orde is. Hy sien hoe hy dapper knik en op sy tande kners. Trompie kners nou ook onwillekeurig op sy tande soos hy hier op sy stoel in sy kamer sit en leer.
Dan voel hy hoe skiet hulle die hemelruim in. Trompie lig homself effens uit sy stoel. Hy kyk af om te sien hoe die aarde al hoe kleiner en kleiner word. Hy kyk sy hond, Boesman, wat heerlik op die vloer lê en slaap, aspris mis.
Uiteindelik sien hy hoe hulle op die maan land. Daar is niks. Net koue, kaal, verlate vlaktes. Trompie skree ’n paar keer: “Haai! Is daar nie ander ouens hier nie?” maar al wat hy hoor, is die dowwe eggo van sy eie stem. Die ruimtevaarders skud kop.
Trompie weet skielik nie hoe hy hier moet vakansie hou nie. Hy besluit hierdie wêreld is te koud en verlate – en hy is nou nogal honger. Hy tel net ’n paar ysterklippe op om vir sy vriende op aarde te wys hy was regtig op die maan en dan klim hy terug in die ruimtetuig en sê hulle moet hom terug huis toe vat.
Nie lank nie of hy is weer op pad terug na die blou planeet toe.
Trompie glimlag tevrede. Hy sien hoe hy op die aarde land – die eerste mens wat op die maan gaan vakansie hou het, al was dit net vir tien minute. Almal praat oor hom en sy foto is in koerante regoor die wêreld. Trompie Toerien van Kwaggaberg, Suid-Afrika!
Hy sien hoe sy boesemvriende, Rooie, Blikkies en Dawie, ook van oor tot oor glimlag. Dit is vir hulle ’n besondere eer om met só ’n beroemde man bevriend te wees.
In sy verbeelding sien Trompie hoe hy met ’n oop motor deur groot wêreldstede se hoofstrate ry, terwyl miljoene mense hulde aan hom bring. Almal skree sy naam uit. Soos dit ’n beroemde held betaam, staan hy regop in die gepantserde motor en buig van kant tot kant en waai en glimlag (baie nederig) vir die juigende massas.
Trompie staan nou hier in sy kamer van sy stoel af op en maak elegante buiginkies na die kante toe terwyl hy wuif. Wanneer die motor deur die hoofstraat is, is hy moeg vir die skare se huldebetuigings en gaan sit dankbaar – maar hy sit sy stoel skoon mis! Kadwar! Trompie se sitvlak maak hard met die vloer kennis.
“Jissou!” sê die sproetgesig verbaas en Boesman moet vinnig wegspring.
Trompie se dagdrome word wreed versteur. Hy kom regop en vryf sy agterstewe.
“Dis sommer nonsens om só te sit en droom,” mompel hy by homself. “Ek moet werk. Ek het baie om te doen.”
Trompie sit nou weer by die tafel waarop sy skoolboeke oop lê. Hy wonder wat hy eerste sal pak – wiskunde, geskiedenis, aardrykskunde of wat? Hy staar ’n hele paar minute lank met ’n suur gesig na die boeke voor hom.
Dan sien hy sy drie potlode is nog stomp. Hy haal sy skerpmaker uit die laai en maak die een potlood ná die ander sorgvuldig skerp. Wanneer al drie pragtige punte het, sit hy hulle netjies voor hom neer. So ja, nou kan ’n ou mos skryf.
Nou wonder hy oor sy pen waarvan die agterkant so gekou is. Dit lyk darem nie mooi nie. Trompie gooi die pen in sy snippermandjie en haal ’n nuwe een uit sy laai. Hy sit die pen netjies langs sy drie potlode neer.
Trompie kyk ingedagte op sy tafel rond. Hy wonder wat hy nóg kan doen voor hy nou ernstig aan die werk spring en ’n barshou vir die eksamen begin leer.
Hy is erg teleurgesteld. Daar is niks verder om te doen nie. Hy moet seker nou maar begin leer.
Trompie sug swaar en tel sy geskiedenisboek op. Maar voor hy begin leer, wonder hy of Rooie, Blikkies en Dawie nou ook sit en leer. Miskien is hulle in die kloof, of miskien het hulle gaan kyk of die water in die dam al warm genoeg is om in te swem, of miskien sit hulle daar in die Boksombende se fort en gesels – en dit terwyl hy wat Trompie is, hier sit en leer. Nee, dit sal mos glad nie werk nie. Voor hý begin leer, moet hy eers uitvind of hulle dit ook doen!
Skielik onthou Trompie die eksamen begin eers oor tien dae en hy voel sommer baie beter. Dis nog lank. As hy nou al so hard leer, sal hy teen daardie tyd alles vergeet het. Dan sal hy weer van voor af moet begin. Nee wat, dit sal mos nie werk nie.
Trompie se gewete is gesus. Hy glimlag breed, kom haastig op die been, sit sy pet windmakerig skeef op sy ongekamde boskasie en klouter deur die venster. Hy doen dit nie noodwendig net om sy ma te ontduik nie. ’n Lid van die Boksombende maak nooit van ’n deur gebruik om by ’n vertrek in of uit te kom as daar ’n venster is nie.
Trompie stap in die straat af. Hy gaan na Rooie toe, dan sal hulle vir Blikkies en Dawie gaan haal. Saam sal die vier iets kry om te doen. Trompie is moeg. Hy het gans te lank so stil by sy boeke daar in sy kamer gesit.
Die sproetgesig se kouse lê soos gewoonlik op sy skoene en sy hemp hang agter by sy broek uit. Sy hande is diep in sy broeksakke en hy loop en skop na blikke, graspolle en klippe. Sy regterskoen se punt is lankal ingeduik van al die skoppery.
Boesman, sy hond, draf lui ’n paar treë agter Trompie aan.
Elke keer as Trompie ’n leë blikkie sien, sê hy: “Vat so!” en skop dit dat dit doer deur die lug trek. Hy verkies blikke bo klippe en graspolle. ’n Blik trek makliker