Trompie
Omnibus 3
Trompie die kragman
Trompie die hartedief
Trompie die held
Topsy Smith
Human & Rousseau
Voorwoord
Omtrent 30 kilometer van Johannesburg af, aan die voet van ’n berg, lê die dorpie Kwaggaberg. Mense op pad Gauteng toe jaag vinnig hier deur en dink dit is ’n mooi plekkie, maar darem té afgeleë. Min weet hulle!
As ou inwoners hoor hoe reisigers wat soms in die hotel oornag, smalend praat van Kwaggaberg wat so stil en dood is, skud hulle net kop, kyk veelseggend na mekaar en sê met ’n sug: “Hulle weet nie van Trompie nie …”
1
’n Donkie is ’n wonderlike ding
Dis ’n warm somersdag op Kwaggaberg.
Die vier lede van die Boksombende swem resies in die dam in die kloof. Trompie se hond, Boesman, is ook by. Hy blaf-blaf en hap na die water totdat een van die seuns hom gryp en met hom induik. Dan swem Boesman met gespitste ore wal toe waar hy weer blaffend baljaar.
Dit is nog net ’n paar dae voordat hierdie lang somervakansie iets van die verlede is. Die seuns benut elke heerlike oomblik daarvan en dink so min as moontlik aan die nare dag wanneer hulle, soos Trompie sê “weer terug hok toe” moet gaan.
Hulle besluit om een keer van die diep kant af resies te jaag na hier waar hul klere in hopies op die gras lê. Dan sal hulle in die son gaan lê en bak.
“Onthou, julle moet my voorgee,” sê Dawie dadelik.
Dawie is die kleinste en tingerigste van die vier maats. Hy is ook die jongste. Trompie, Rooie en Blikkies is nou al ’n ruk lank dertien. Dawie is nog elf, maar soos hy altyd vinnig byvoeg: “darem amper twaalf”.
Die seuns nael om die dam tot aan die ander kant. Boesman spring blaffend teen hulle op, maar hulle stamp hom af. Hulle het nie nou tyd om met hom te speel nie. Hulle is besig met ernstige sake – hulle gaan kyk wie die vinnigste kan swem.
Toe hulle al vier by die diep kant is, verduidelik Trompie die reëls.
“Jy kry vandag agt tree voor, Dawie …”
“Nee,” protesteer sy vriend. “Julle het my gister sewe tree voor gegee en my ver gewen. Ek wil vandag tien tree hê.”
Trompie, Rooie en Blikkies bekyk hom deeglik. Hy is maar klein en hulle weet ook hy swem nie goed nie.
“Gee die ou tien tree,” brom Rooie.
Dawie glimlag breed. Hy vryf sy hande voor hom en sê tevrede: “Boeta, vandag gaan julle ’n ding sien. Julle gaan my nie inhaal nie!”
Hy duik in, maar val plat op sy maag dat die water so spat. Sy drie maats lag lekker.
“Ons kon hom maar net so wel twintig tree gegee het,” sê Trompie.
Dawie swem stadig aan en kyk oor sy skouer na die drie op die wal. Toe hy omtrent tien tree weg is, skree Blikkies: “Hokaai!”
Dawie trap water, maar sorg dat hy nog verder van hulle af wegbeweeg wanneer hulle wegkyk. Wanneer Trompie skree: “Nou!” wil hy al ’n goeie entjie verder as net tien tree weg wees!
“Is julle reg?” vra Trompie vir Rooie en Blikkies. Hulle knik. Hulle is gereed. Blikkies spoeg net gou die grashalmpie waaraan hy gekou het uit.
Die drie seuns staan reg om in te duik. Hulle kyk na Dawie.
“Haai, waar dink jy gaan jy heen?” skree Trompie. “Kom terug!”
Dawie kom so effentjies terug.
Trompie staan gebukkend vooroor en sy hande is agter hom uitgestrek. Rooie hou sy hande voor hom en sy oë is stokstyf in sy kop. Blikkies staan met die een voet voor die ander. Dit lyk of hy gaan inspring in plaas van duik.
“Reg?” vra Trompie hees. Die drie se harte klop vinnig. Ses oë staar na die water. Dawie beweeg stilletjies nog ’n entjie vorentoe.
“Nou!” skree Trompie.
Die drie kaal lywe trek deur die lug en tref die water. Dawie het intussen woes begin swem. Hy is teen hierdie tyd al ’n goeie vyftien tree voor.
Trompie en Rooie het die water gelyk getref en saam opgekom. Hulle swem nou kop aan kop. Blikkies besef dit was nie so ’n goeie idee van hom om in te spring eerder as om te duik nie. Hy is ’n hele paar tree agter die ander twee. Langs hom swem Boesman met gespitste ore. Blikkies swem so vinnig as wat hy kan. Hy gaan beslis nie toelaat dat ’n hond hom klop nie!
Elke keer wat Trompie sy gesig oplig om asem te skep kyk hy eers gou hoe hy vaar. Rooie se kop is nou omtrent gelyk met Trompie se skouers, maar Dawie is nog steeds ver voor! Trompie sal moet vet gee om hom in te haal.
Blikkies probeer sy bes, maar Trompie, Rooie en Boesman trek al verder van hom af weg.
Rooie hoor ’n tjankgeluid langs hom. Hy kyk vinnig en sien hoe Boesman hom verbysteek.
Trompie bekommer hom nou nie meer oor Rooie nie. Hy konsentreer net daarop om Dawie in te haal. Hy kom vinnig nader aan sy maat, maar die wal kom ewe vinnig nader! En net voor hy by Dawie kom, steek iets hom verby – dis Boesman!
Dawie raak eerste aan die kant, toe spring Boesman op die wal uit en dan is Trompie ook by. ’n Paar sekondes later kom Rooie daar aan en ná hom Blikkies.
Die seuns sit moeg op die gras en hyg na asem.
“Jy’t gekroek!” sê Blikkies vir Dawie toe hy sy asemhaling weer onder beheer het.
“Moenie simpel wees nie,” snou sy vriend hom toe. “As ek so vrot soos jy swem, sal ek liewer stilbly. Jy’s ’n ouvrou, want jy’s laaste!”
“Ek sê ook jy’t gekroek!” roep Trompie vies uit.
“En ek ook!” skree Rooie.
Dawie gluur hulle woes aan.
“Weet julle wat ek sou gedoen het as ek julle was?” vra hy.
“Wat?” Rooie is erg omgekrap.
“Ek sou my kop in skaamte laat sak het,” sê Dawie. “Ek is baie kleiner as julle en ek het heeltemal onder julle uitgeswem – en so ook Boesman, ’n hond wat nie eens baie lief vir water is nie!”
Die drie seuns kyk Dawie vies aan. Dan sê Trompie: “Volgende keer wanneer ons resies swem, spring jy saam met ons weg.”
“Ek gee nie om nie,” sê Dawie hooghartig, “maar onthou net – ek is die kampioen tot ons eendag weer swem.” Hy besluit in die stilligheid dat dit nog baie lank sal wees voor hy weer eendag inwillig om resies te swem!
“Hoe kan jy die kampioen wees as jy tien tree voor gekry het?” wil Trompie weet.
“Tien tree wat twintig geword het,” brom Rooie.
“Dit het niks met die saak te doen nie,” sê Dawie. “Julle was heeltemal bereid om vir my die voorsprong te gee, maar noudat julle nie gewen het nie, skop julle ’n bohaai op. Wonderlike sportmangees, nè?”
Die drie antwoord liewer nie hierop nie. Uiteindelik sê Trompie net: “Dawie, die drie maande wat jy by my kom bly, gaan ek jou op jou plek sit. Jou pa en ma gaan jou nie herken wanneer hulle terugkom nie.”
“Dis nog glad nie seker dat ek na julle toe kom nie,” sê Dawie en sug mismoedig. Hy wil baie graag by Trompie-hulle gaan bly terwyl sy ouers weg is.
Die Boksombende dink aan die aaklige gedagte dat Dawie die eerste kwartaal miskien, soos hulle dorpseuns sê, ’n “koshuisbobbejaan”