Na wakacjach. Болеслав Прус

j szkolny kolega. Mieszkaliśmy obaj na wsi o kilka wiorst od siebie i widywaliśmy się prawie co dzień. Był to przystojny blondyn, którego łagodne oczy mogły rozmarzyć niejedną kobietę. Mnie pociągał jego niewzruszony spokój i trzeźwość umysłu.

      Tego dnia spostrzegłem, że coś mu dolega; patrzył w ziemię i gorączkowo uderzał się po nogach szpicrutą1. Nie uważałem za stosowne pytać go o powód widocznego zakłopotania, ale on sam zaczął.

      – Wiesz – odezwał się – miałem dziś głupi wypadek.

      Zdziwiłem się; było rzeczą prawie niepodobną, ażeby „głupi wypadek” mógł się zdarzyć tak panującemu nad sobą człowiekowi.

      – Mieliśmy – mówił dalej – z rana we wsi pożar. Spaliła się chałupa…

      – A tyś może skoczył w ogień?… – przerwałem mu trochę drwiącym tonem.

      Wzruszył ramionami i zdawało mi się, że się lekko zarumienił; zresztą może mu padł na twarz blask zachodzącego słońca.

      – Zapaliły się – ciągnął po przerwie – konopie na strychu u chłopa, a w kilka minut później strzecha.

      Czytałem w tej chwili jakiś zajmujący rozdział Say'a2, ale na widok kłębów czarnego dymu i płomyków wydobywających się ze szczelin przy kominie, opanowała mnie filisterska3 ciekawość i powlokłem się na miejsce. Ludzie byli przy robocie, więc zastałem zaledwie kilka osób: dwie baby lamentujące nad nieszczęściem, organiścinę, która obrazem św. Floriana zażegnywała pożar, i chłopa, który medytował, trzymając w obu rękach pustą konewkę. Od nich usłyszałem, że chałupa zamknięta, bo gospodarz z kobietą wyszli w pole.

      „Oto nasz system budowania!… – pomyślałem. – Dom płonie, jakby go prochem nabito…”.

      Istotnie, w ciągu paru minut cały dach stał w płomieniu: dym gryzł w oczy, a ogień tak mocno przypiekał, że z obawy o żakietę4