© Copyright by PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018
Wszystkie prawa zastrzeżone.
Przedruk i reprodukcja w jakiejkolwiek postaci całości bądź części książki bez pisemnej zgody wydawcy są zabronione.
Autorzy i Wydawnictwo dołożyli wszelkich starań, aby wybór i dawkowanie leków w tym opracowaniu były zgodne z aktualnymi wskazaniami i praktyką kliniczną. Mimo to, ze względu na stan wiedzy, zmiany regulacji prawnych i nieprzerwany napływ nowych wyników badań dotyczących podstawowych i niepożądanych działań leków, Czytelnik musi brać pod uwagę informacje zawarte w ulotce dołączonej do każdego opakowania, aby nie przeoczyć ewentualnych zmian we wskazaniach i dawkowaniu. Dotyczy to także specjalnych ostrzeżeń i środków ostrożności. Należy o tym pamiętać, zwłaszcza w przypadku nowych lub rzadko stosowanych substancji.
Wydawca: Stella Nowośnicka-Pawlitko
Redaktor: Barbara Staśkiewicz
Producent: Anna Bączkowska
Projekt okładki i stron tytułowych: Przemysław Spiechowski
Ilustracja na okładce: Dragana Gerasimoski/Shutterstock
Skład wersji elektronicznej na zlecenie PZWL Wydawnictwa Lekarskiego: Marcin Kapusta / konwersja.virtualo.pl
eBook został przygotowany na podstawie wydania papierowego z 2018 r., (wyd. I)
Warszawa 2018
ISBN 978-83-200-5610-5
PZWL Wydawnictwo Lekarskie
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlera 2
tel. 22 695 43 21
Księgarnia wysyłkowa:
tel. 42 680 44 88; infolinia: 801 33 33 88
e-mail: [email protected]
Autorzy
Dr hab. n. med. Joanna Jędrzejczak, prof. nadzw. CMKP
Klinika Neurologii i Epileptologii
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Dr hab. n. med. Maria Mazurkiewicz-Bełdzińska
Klinika Neurologii Rozwojowej
Katedra Neurologii
Gdański Uniwersytet Medyczny
Dr n. med. Magdalena Badura-Stronka
Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Centra Genetyki Medycznej Genesis w Poznaniu
Dr hab. Barbara Błaszczyk, prof. WSEPiNM
Wydział Nauk Medycznych
Wyższa Szkoła Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych
Dr hab. n. med. Wiesława Grajkowska, prof. IPCZD
Zakład Patologii
Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie
Prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak
Klinika Neurologii Dziecięcej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Prof. dr hab. n. med. Katarzyna Kotulska
Klinika Neurologii i Epileptologii
Instytut „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka” w Warszawie
Prof. dr hab. n. med. Ewa Matyja
Zakład Neuropatologii Doświadczalnej i Klinicznej
Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. M. Mossakowskiego PAN
Dr hab. n. med. Ewa Nagańska
Oddział Kliniczny Neurologii i Epileptologii SPSK
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Prof. dr hab. n. med. Danuta Ryglewicz
I Klinika Neurologiczna
Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Lek. Agnieszka Sawicka
Klinika Neurologii Rozwojowej
Katedra Neurologii
Gdański Uniwersytet Medyczny
Prof. dr hab. n. med. Barbara Steinborn
Katedra i Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Prof. dr hab. n. med. Janusz Wendorff
Klinika Neurologii
Instytut „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi
Dr n. med. Anna Winczewska-Wiktor
Katedra i Klinika Neurologii Wieku Rozwojowego
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
1. Wprowadzenie. Co powoduje padaczkę?
Joanna Jędrzejczak
Padaczka należy do grupy chorób, których etiologia jest niejednolita, a patogeneza wieloczynnikowa. Swoista etiologia padaczki nie jest rozpoznawana w 65–75%. Znane czynniki można zidentyfikować u 1/3 pacjentów i w znacznym stopniu są one zależne od wieku chorego. Padaczka może mieć związek praktycznie z każdą patologią mózgową i napady mogą występować w przebiegu bardzo dużej liczby chorób układowych.
W ostatnich latach obserwujemy ogromny postęp badań neuroobrazujących, badań genetycznych dających podstawy do lepszego rozumienia etiologii padaczek. Takie określenia, do których byliśmy przyzwyczajeni – idiopatyczna, kryptogenna czy objawowa etiologia padaczki – nie powinny być już dłużej w codziennym użytku. Obecnie padaczki są opisywane poprzez bardziej specyficzne podłoże, które je wywołuje. Książka ta właśnie wskazuje na olbrzymią heterogenność padaczki, przedstawia ważne, częste jej przyczyny, z uwzględnieniem tych, które mają odrębny kliniczny lub radiologiczny obraz, pozwalający na wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
A oto kilka faktów, które są związane z różną etiologią padaczki:
• Około 3 osób z 10 ma zmiany strukturalne mózgu mogące wywołać napady padaczkowe.
• Około 3 dzieci z 10 z zaburzeniami szerokiego spektrum autyzmu może mieć napady padaczkowe, choć wzajemne relacje nie są do końca jasne.
• Infekcje ośrodkowego układu nerwowego są częstą przyczyną padaczki.
• Pacjenci w każdym wieku mogą mieć uraz głowy, aczkolwiek ciężkie urazy głowy najczęściej występują u młodych dorosłych.
• W średnim wieku udary, guzy mózgu i urazy są najczęstsze.
• U osób po 65. roku życia udar jest najczęstszą przyczyną padaczek o nowym początku. Choroba Alzheimera czy inne choroby zaburzające funkcje mózgu mogą być także przyczyną napadów padaczkowych.
Etiologia napadów nierzadko związana jest wiekiem pacjentów. Częste przyczyny napadów w zależności od wieku chorych przedstawione zostały w tabeli 1.1.
Tabela 1.1. Częste przyczyny napadów w zależności od wieku pacjenta
Nowa